W części teoretycznej znajduje się analiza polskiej i zagranicznej literatury przedmiotu ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień dotyczących roli rodziny, szkoły i grupy rówieśniczej w zaspokajaniu potrzeb rozwoju biologicznego, psychospołecznego i kulturalnego dziecka upośledzonego umysłowo w stopniu lekkim, a także istoty upośledzenia umysłowego. Część metodologiczna prezentuje konceptualizację badań empirycznych. Zastosowane rozwiązania metodologiczne pozwoliły na hipotetyczne sformułowanie kierunków aktywności szkoły specjalnej i rodziny służącej stymulowaniu rozwoju biopsychosocjokulturalnemu dziecka upośledzonego umysłowo w stopniu lekkim oraz na opracowanie głównych założeń programu optymalizacji współdziałania tych dwóch środowisk wychowawczych. W części empirycznej znajduje się analiza uzyskanych wyników badań, przeprowadzonych w środowisku rodzinnym i szkolnym dzieci upośledzonego umysłowo w stopniu lekkim. Badania pozwoliły na poznanie i ocenę funkcjonowania środowiska rodzinnego i szkolnego, rozpatrywanego na gruncie zaspokajana potrzeb rozwoju biologicznego, psychospołecznego i kulturalnego tych dzieci. Konsekwencją takiej analizy i oceny było ukazanie możliwości i form stymulowania tego rozwoju dziecka w szkole i w rodzinie. Prowadzone badania ukazały również związek pomiędzy warunkami rozwoju biopsychosocjokulturalnego dziecka w rodzinie, wydolnością wychowawczą rodziców, a poziomem zagrożenia tego rozwoju. Pozwoliły także na określenie form i zakresu istniejącej współpracy między szkołą specjalną a rodziną oraz na poznanie oczekiwań rodziców wobec szkoły i nauczycieli. Jednocześnie dane pochodzące z rozpoznań dały podstawy do krytycznego spojrzenia na efekty tego współdziałania, stworzyły możliwości dla propozycji jego modyfikowania i postulowania badań naukowych w zakresie ulepszenie warunków rozwoju biopsychosocjokulturalnego dziecka i udoskonalenia współdziałania szkoły specjalnej z rodziną. Materiał badawczy jest wzbogacony opisami 20 przypadków uczniów, stanowiących ilustrację danego zagrożenia lub uwarunkowania.